نواب: کمک به زیردستان مبنای عرف و عقل است
حجت الاسلام ابوالحسن نواب رئیس دانشگاه مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب قم اظهار داشت: معنویت نیاز اصلی انسان است و تفاوت اصلی انسان به عنوان یک حیوان با سایر حیوانات این است که دارای قوه درک بوده و این امر فرق اصلی انسان و حیوان است. این درک زمانی به تعالی می رسد که انسان هدف خود از آفرینش را که عبادت تلقی شده تحقق بخشد. همه انسانها باید به هدف خلقت جامه عمل بپوشانند و شناخت خدا، محو در خدا، معرفت خدا به عنوان یک اصل تلقی شود.
حجت الاسلام نواب تأکید کرد: شاکله جوانی انسان برای آینده وی تعیین تکلیف می کند. از این رو جوان باید در جوانی شالکه اصلی خود را بر هدف اصلی عالم تنظیم کند در عالم هدفی جز معنویت نیست. اگر هدف خور و خواب و زندگی مادی باشد، تفاوتی با حیوان نیست.
رئیس مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب قم یادآور شد: نوع دوستی یکی از کمالات بشری است که اسلام هم آن را تأکید کرده است. احکام اسلام دو دسته است برخی تأسیسی بوده که یعنی اسلام آنها را ایجاد کرده اند برخی امضایی محسوب می شود به طوری که عقلای جهان این کار را انجام می داده و اسلام آن را تأیید کرده است. مبنای عرف و عقل بشر کمک به زیر دستان ، همنوعان و همه انسانها بوده که در اسلام به عنوان یک ارزش بسیار مورد تأکید قرار گرفته است . در بیانات ائمه به کرات تأکید شده که هرکس شنید یک فرد می گوید که مردم مرا دریابید و کسی جوابش را ندهد، مسلمان نیست.
معنویتهای انحرافی جوانان امروز را تهدید میکنند
حجت الاسلام عبدالحسین خسروپناه استاد حوزه و دانشگاه و مدیر گروه فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اظهار داشت: بحث معنویت و مباحث زیر مجموعه آن چون نوع دوستی امور فطری بوده که انسان بالفطره به آن گرایش دارد. هر انسانی براساس فطرت خود معنویت دوست و خیر خواه است. به طور طبیعی درباره جوانانی که از فطرت سالم تری برخوردار بوده و کمتر گرفتار آسیبها، انحرافها و آغشتگی های کمتری روح آنها را آلوده کرده، ویژگی های فطری در آنها بروز و ظهور بیشتری دارد، بنابراین قابلیت در نسل جوان در این ارزشها فراوان است. از این رو باید شیوه ها و روشهایی به کار گرفته شود که این ارزشها را بالنده تر و استعداد ها را به فعلیت تبدیل کند و با مدیریت فرهنگی و معنوی مانع از زنگار این ارزشهای فکری شد.
این استاده حوزه و دانشگاه تصریح کرد: بسیاری از جریانهای انحرافی در حال حاضر به نام معنویت، نوع دوستی و خیرخواهی رواج یافته و از نهادهای مربوطه مجوز گرفته و فعالیت می کنند. معنویت حقیقی تکامل روح و نفس است و همانطور که در قرآن برای نفس مراتبی ذکر شده نفس اماره، نفس لوامه، نفس ناطقه، نفس ملهمه، نفس مطمئنه، نفس راضیه و مرضیه اشاره شده و انسان پس از طی مراحل مختلف آن به معنویت تکامل هستی شناسی دست یافته است.
وی با اشاره به اینکه معنویتی که در اسلام بر آن تأکید شده معنویت حقیقی است یادآورد شد: وقتی حقیقت این معنویت اسلامی را شناختیم باید مراقب باشیم معنویتهای انحرافی به ویژه معنویتهای انحرافی نوظهور جایگزین معنویت حقیقی نشوند. برخی مکاتب شعار نوع دوستی می دهند اما وقتی تشخیص به نوع انسان از سوی آن مکتب می رسد ممکن است ادعا کنند که کارگران یا سرمایه داران دارای نوع انسان نیستند. در حال حاضر برخی متفکران لیبرالیست وقتی به نوع انسان اشاره می کنند مقصود آنها از انسان غربی ها است که مقصود غرب جغرافیایی نیست بلکه هرکسی است که غرب فرهنگی را پذیرفته است.
خسروپناه افزود: اگر یک اسرائیلی از بین برود فریاد آنها بلند می شود اما وقتی این همه فلسطینی کشته می شوند هیچ کس از حق آنها دفاع نمی کند. همین مبنا در نظریه دموکراسی هم نهفته است. کشوری که مرتب در انتخابات شرکت می کنند اظهار می دارند که دموکراتیک نیست چرا که غرب فرهنگی را نپذیرفته اگر غرب فرهنگی را بپذیرد اما دیکتاتورترین کشور باشد آن دولت را دموکراتیک می دانند. باید دقیقا معنویت را تعریف کرده مؤلفه ها و شاخصه ها جریانهای انحرافی که خود را به عنوان معنویت معرفی کرده و سبب می شوند نسل جوان ما از نماز و عبادت خدا فاصله بگیرد شناسایی کرده و آنها را به جوانان بشناسانیم.
حجت الاسلام خسروپناه در پایان تأکید کرد: از همه مهمتر نهادهای فرهنگی چون سازمان تبلیغات اسلامی و حوزه های علمیه و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید معنویت را به صورت نظاممند تعریف کرده و دقیقا اعلام کنند که انسان معنوی چه شاخصه ها و مؤلفه هایی دارد و چگونه می توان این شاخصهها را در خود ایجاد کرد. به عبارت بهتر باید ازمعنویت نسخه ایجاد کرد و در قالبهای مختلف ارائه داد.
خاتمی: جاذبه فطری اسلام جوانان را به معنویت سوق میدهد
آیت الله سید احمد خاتمی عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری و امام جمعه موقت تهران تصریح کرد: در ماه رمضانی که گذشت شاهد اقبال گسترده جوانان به آموزه های دینی و جلسات معنوی ماه رمضان بودیم. هم حضور در نمازهای جماعت و جمعه و هم حضور در لیالی مبارک قدر از سوی جوانان بسیار پررنگ و مسرت بخش بود.
وی با اشاره به اینکه این امر گویای این مطلب است که سرمایه گذاری دشمنان جهت تهاجم فرهنگی به دین به مقدسات تا حد زیادی ناکام مانده است، گفت: نکته مهم در این عرصه این است که یقین داشته باشیم مردم ما عموماً و جوانان خصوصاً هیچ گاه با معنویت، دین و ارزشها خداحافظی نخواهند کرد.
آیت الله خاتمی تصریح کرد: مهم است دریابیم جاذبه ای که جوانان را به سوی معنویت می کشاند چیست، بی تردید این جاذبه فطری بوده و باید با تمام توان تلاش کنیم زیباییهای برجسته مکتب را به این نسل پرتلاش نشان دهیم. همانطور که امام رضا (ع) فرمود که اگر مردم زیبایی های معارف ما را بیابند از ما تبعیت خواهند کرد.
عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری گفت: مقام معظم رهبری بر این نکته تأکید کرده اند که از جلوه های برجسته ماه رمضان دگردوستی در این ماه بود. سفره های افطاری به ویژه سفره های افطاری مساجد و گذرهای عمومی بسیار چشمگیر بود. این یعنی حضور دین در عرصه زندگی اجتماعی . ماه رمضان جلوه دیگری را هم در جمعه پایانی خود به نمایش گذاشت و آن جلوه تنفر از بیگانگان و اسلام ستیزان بود. مردم ما با همان شکوهی که در لیالی مبارک قدر خدا را خواندند با همان شکوه در روز قدس فریاد مرگ بر آمریکا و اسرائیل سر دادند و این مجموعه یعنی ماه رمضان کانونی برای ابراز عشق به خداوند، ابراز دگردوستی و عینیت دین با سیاست است.
اعرافی: فرهنگ دینی جوانان مورد غفلت مسئولان است
حجت الاسلام علیرضا اعرافی رئیس جامعه المصطفی در رابطه با تأکید مقام معظم رهبری بر گسترش معنویت و خیرخواهی میان جوانان ایرانی گفت: در پرتو انقلاب و نهضتی که به وجود آمده شاهد رویکرد مناسب جوانان به سمت معنویت بودیم. این رویکرد را باید در مقایسه با موجهای ضداخلاقی و هجوم فراوانی قرار داد که برضد اخلاق جوانان صورت گرفته و تاحدی است که مقام معظم رهبری را به "ناتوی فرهنگی" تعبیر کرده اند.
حجت الاسلام اعرافی با اشاره به هجوم اخلاقی به جوانان، ناتوی فرهنگی و عصر ارتباطات گفت: در چنین شرایطی با مشاهده رویکرد معنوی و اخلاقی جوانان، باید ابراز مسرت کنیم، این اتفاق مسرت بخش از برکات انقلاب اسلامی، نهضت بزرگ مردم و ملت شریف ما، خونهای شهدا و دفاع مقدس است که که با وجود این هجومها و تیرهای زهرآگینی که به سمت جوانان رها می شود در عین حال موج معنویت و گرایش به دین در آنها رواج دارد.
رئیس جامعة المصطفی گفت: طبیعی است که توجه به احیا و بازسازی مساجد و شعائر دینی نقش مهمی در تقویت معنوی و اخلاقی دارد، اگر روحانیت و مجموعه مسئولان، مساجد را احیا کنند، نظم و سازماندهی خوبی بر آن حاکم کنند مساجد می توانند قطب خوبی برای جذب جوانان باشند.
وی بر حفظ موجی که ماه مبارک رمضان درگرایش جوانان به مساجد، نماز جماعت و جمعه ایجاد کرده تأکید و اظهار داشت: اهتمام مسئولان سازمان آموزش و پرورش و دانشگاه ها در اصلاح گرایشات معنوی و اخلاق گرایی جوانان نقش مهمی برعهده دارد. این نکاتی است که قابل توجه برنامه ریزی است، البته در این زمینه اقداماتی انجام شده اما باز هم می توان مساجد، مدارس و نهادهای آموزشی را با نگاهی نو بازسازی کرد تا جوانان را به سمت معنویت در این مراکز هدایت کرد .
حجت الاسلام علیرضا اعرافی تصریح کرد: به طور طبیعی خود جوانان به ویژه جوانانی که در این عرصه پیشگام بوده اند می توانند نقش تعیین کننده ای داشته باشند، در حال حاضرانجمنها، کانونها، هیئتها، و تشکلهای فراوان مذهبی را خود جوانان برپا کردند و این محافل در دهه اخیر در ایجاد این فضای معنوی برای جوانان سهم قابل توجهی برعهده داشته اند. این مجموعه ها باید ساماندهی، هدایت و پشتیبانی شوند ، اما متأسفانه سازمان ملی جوانان و بخشهای مسئول این امور کمتر به تشکهای جوانان در حوزه های فرهنگ و دینی و مذهبی پرداخته و به نوعی کم کاری و ضعف در این نهادها مشاهده می شود. در مجموع می توان گفت پتانسیل و ظرفیت جوانان بالا بوده و کم کاری بیشتر متوجه مسئولان است.
پرهیز از نگاههای سیاسی لازمه زندگی اخلاقی است
دکتر عماد افروغ جامعهشناس و عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تصریح کرد: مدتهاست منتظرم مقام معظم رهبری اشاره ای مستقیم به مسئله اخلاقی کنند و از اینکه اینک بر روی این موضوع انگشت گذاشتند و نوعدوستی و خیرخواهی را مد نظر قرار دادند، خوشحالم. چرا که به نظر می رسد جامعه ما بیش از حد سیاست زده و اقتصاد زده شده است. با توجه به جایگاه بلند رهبری توصیههای اخلاقی ایشان کارسازتر از توصیههای دیگران است.
دکتر افروغ تصریح کرد: هر قدر دیگران سعی کنند اخلاق و معنویت را بسط دهند، تذکر و توصیههای رهبری چیز دیگری است که قابل مقایسه با برد دیگران نیست. این را سالها با پوست و استخوان خود درک کردهایم و یکی از مسائل نظام ولایی به برد عمل توصیههای ولی فقیه برمیگردد. معتقدم که بیشترین قشری که از نوعدوستی و معنویت گرایی در جامعه برخوردارند، جوانان هستند و مقام معظم رهبری همه را مورد توجه قرار داده و بر روی جوانان تأکید فراوان کردند.
این جامعهشناس با اشاره به اینکه یکی از شعارهای انقلاب اسلامی ایران که در خارج از کشور مورد تأکید قرار دارد، بسط معنویت در روابط انسانی و اجتماعی است، افزود: انقلاب اسلامی ایران در بعد جهانی دارای 3 بعد است.
وی حضور خدا در ساحت خردورزی و ساحت اندیشه که از آن به عنوان علم الهی یاد می شود، بسط و توسعه معنوی در اجتماع و نگاههای عزتمدارانه در حیات سیاسی و اقتصادی را این سه بعد عنوان کرد و گفت: این نگاه بعد بینالمللی دارد. اما بر دو وجه اول که نشانه انقلاب اسلامی است کمتر سرمایهگذاری میکنیم و در پیشبرد مسائل ملی از آن کمتر استفاده میکنیم و در سطح داخل از بعد سیاسی و اقتصادی از آن بهرهمند می شویم. اما از بعد معنوی آن که ریشه در فرهنگ ما دارد، غافل میشویم.
افروغ با بیان اینکه فاصلهگیری از لذایذ دنیوی، فاصلهگرفتن از منیت فردی و توجه به غیر را باید در اخلاق، معنویت، نوعدوستی و خیرخواهی جستجو کرد، گفت: یعنی خود ما محور نیستیم، بلکه در اخلاق توجه به غیر فراوان دیده میشود. در اخلاق توجه به غیر نهفته است که اصل طلایی اخلاق است. اینکه گفته میشود آنچه را که برای خود نمیپسندی برای دیگری هم مپسند و برعکس آنچه را برای دیگری نمیپسندی برای خود هم مسپند توجه به غیر در دین اسلام در آن نهفته است که جزء ذاتی آن است که همان اصل طلایی اخلاق به شمار میرود.
وی با اشاره به اینکه معنویت فراتر از اخلاق است که عالم معنا را می گشاید و دریچه دیگری که توجه به خدا است را باز میکند و پشتوانه مستحکمی برای اخلاق است، اظهار داشت: از هنگامیکه ماه مبارک رمضان به پایان میرسد بهگونهای دیگر برخورد میکنیم و میفهمیم پای سفره الهی نشستن یعنی چه؟ بعد از ماه رمضان هم باید همین را حفظ کنیم و نه تنها در مسائل شخصی بلکه در معنا، سیاستها و رفتارهای خود نیز آن را حفظ کنیم.
عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با اشاره به اینکه سؤال اساسی این است که دولت منسوب به جمهوری اسلامی (هر دولتی پس از انقلاب اسلامی ایران) چه باید بکند که تصمیم او اخلاقی باشد و چه نباید بکند که تصمیم او غیراخلاقی نباشد؟، تصریح کرد: در نظام دینی که اخلاق در آن سرلوحه است باید نوعدوستی، معنویت و اخلاق به سیاستش خط دهد. ترجمه صریح از زیستن اخلاقی میتواند در پرهیز از نگاههای سیاسی به تمام مقولات باشد و هنگامی که سیاست به اخلاق خط بدهد، زیستن غیراخلاقی است.
این جامعهشناس با اشاره به مسئله نوعدوستی که مقام معظم رهبری بر گسترش آن تأکید کردند، گفت: نوعدوستی یعنی همه ما احساس مشترک و واحد داشته باشیم. همه ما بندگان خدا هستیم و از یک تبار مشترک برخورداریم. نوعدوستی یعنی نگاهی یکسان به سرشت و جوهره انسانی. یکی از شرایط ضروری برای استقرار صلح جهانی هم همین نوعدوستی و احساس مشترک نسبت به جوهره واحد انسانی است. اینکه سعدی شیرین سخن می گوید " بنی آدم اعضای یکدیگرند، که در آفرینش ز یک گوهرند" ناظر به شرط لازم برای صلح جهانی هم هست. این نگاهها که معطوف به نابرابری در خلقت انسانی است یکی از موانع عامگرایی و نوعدوستی در حیات انسانی به شمار میرود. حضرت امیرالمؤمنین (ع) میفرمایند که هیچ فرقی میان انسانها در خلقت و سرشت آنها نیست. یعنی در خلقت همه یکسان هستند و هیچ تفاوتی در خلقت آنها وجود ندارد.
آموزش قرآن باید مبتنی بر رابطهای معرفتی با آیات آن باشد
آیت الله محمدعلی تسخیری دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با اشاره به اینکه تأکید مقام معظم رهبری بر مسئله معنویت و بالابردن سطح آن در میان جوانان انعکاسی است از تأکید اسلام بر این نکته، اظهار داشت: روایات زیادی در قرآن کریم وجود دارند که خواستار آشنایی جوانان با مسائل قرآنی است که اگر این امر محقق شود نقش عظیمی بر آنها خواهد گذاشت و آنها را انسانهای خیر قرار می دهد.
وی با بیان اینکه قرآن کریم در این مسیر الگوهای زیادی را نشان داده است، تصریح کرد: به طور مثال حضرت یوسف (ع) انسجام جالبی میان زیباییهای ظاهری و زیباییهای باطنی دارد که مشکلات را تحمل کرده و حتی در زندان نیز دست از عبادت خداوند بر نداشته است.
آیت الله تسخیری با تأکید بر اینکه بیش از 70 درصد از نسل امروز را جوانان تشکیل می دهند، به فرمایشات مقام معظم رهبری اشاره کرد و گفت: تأکید مقام معظم رهبری نیز بر این قشر است تا آنان به سمت تکامل معنوی و انسانی هدایت شوند که اگر جوانان هدایت شوند گویی همه ملت را هدایت کرده ایم. باید اینها را با اصول اسلام آشنا کرد و از سوی دیگر باید از آموزه های قرآن جهت تأثیرگذار و تأثیر پذیری بهره مند شد. به تعبیر حضرت علی (ع) باید کتاب خدا را به نطق در آوریم.
وی اظهار داشت: اگر بتوانیم جوانان را با محبت و عشق قرآن کریم آشنا کنیم راه عظیمی را در مسیر معنویت طی کرده ایم، قرآن به مؤمنان می گوید: "آیا وقت آن نرسیده است که مؤمنان به مرحله خشوع قلبی برسند." بنابراین با مربیان خوب و ممتاز تأثیر و تأثر وجدانی میان خواننده قرآن و آیات قرآنی به وجود می آید، آنگاه در راه تکامل قرآنی قرار گرفته ایم.
مسئولان زمینه گسترش نوعدوستی و خیرخواهی را فراهم کنند
دکتر محمدعلی آذرشب رئیس مرکز مطالعات فرهنگی ایران و عرب با تأکید بر گسترش و افزایش چشمگیر و روزافزون گرایش نوجوانان و جوانان ایران اسلامی به معنویت، یادآور شد: حضور جوانان مؤمن دانشگاهی در مراسم پر شور اعتکاف و روزه داری آنها طی ماه مبارک رمضان و همچنین افطارهای جمعی نشانه ای برای تأیید این افزایش گرایش است.
وی در ادامه با انتقاد از عملکرد ضعیف رسانه ها در پوشش و انعکاس گردهماییهای معنوی نوجوانان و جوانان، گفت: فعالیتهای گروهی جوانان در مناسبتهای مذهبی و دینی نباید از نگاه رسانه ها دور بماند، انعکاس مناسب این مجالس ضرورتی برای نمایش معنویت بالا و والای جوان ایرانی برای مخاطبان داخل و خارج است .
آذرشب فضای مدارس و دانشگاهها را پایگاههایی برای تجلی و نمایش معنویت نورانی و الهی در نوجوانان و جوانان معرفی کرد و افزود: شهرکهای مسکونی نیز می توانند با داشتن متولی و مسئول مشخص بسترهای لازم برای گردهماییهای معنوی ساکنان را فراهم آورند.
وی در مورد گسترش نوعدوستی و خیرخواهی نیز در میان اقشار مختلف مردم که اغلب به صورت پنهانی انجام می شود گفت: مسئولان معتمد می توانند اعتماد عمومی را جلب و زمینه و بستر فعالیتهای بهتر و بیشتر در این زمینه را فراهم آورند.
رسانهها معنویتگرایی جوانان را ضعیف منعکس میکنند
حجتالاسلام موسوی هوایی با تأکید بر گسترش و تقویت حضور جوانان در مراسم عبادی و معنوی، مظاهر ناهنجاریهای اجتماعی را درصد بسیار کمی از جوانان مؤمن اعلام کرد و گفت: رسانههای مختلف در مورد انعکاس معنویتگرایی در جوانان ضعیف عمل میکنند.
حجت الاسلام سید جواد موسوی هوایی در پی فرمایشات رهبر معظم انقلاب در نماز امروز عید فطر مبنی بر گسترش و تقویت روحیه معنویت در جوانان در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: آنچه رهبری مطرح می کنند حاصل نگاهی دقیق و کارشناسی شده است که نتیجه سوابق مبارزاتی ایشان، ارتباط نزدیک با جوانان و فهم و درک دقیق جامعه است.
وی با تأکید بر اینکه آمارهای اخیر نیز حاکی از گسترش معنویت در میان قشر نوجوان و جوان جامعه است و این مهم به هیچ عنوان قابل شک و تردید نیست گفت: نمونه بارز گسترش حضور معنوی جوانان در مراسم عبادی مختلف، اعتکاف است که هر سال رو به افزایش بوده به طوری که بسیاری از جوانان به دلیل همین افزایش از حضور در مراسم باز می مانند. نچه برخی مواقع به عنوان ناهنجارهای اجتماعی در میان نسل جوان مطرح می شود تنها درصد بسیار کمی از این گروه عظیم را در بر می گیرد، اما به واسطه تبلیغات منفی برجسته شده و بسیار به چشم می آیند در حالیکه این گروه سست ایمان که البته درون پاکی دارند در مقابل خیل عظیم جوانان معتقد بسیار اندک هستند.
وی با یادآوری اینکه شیطانهای درونی و بیرونی خطرهای کمین کرده برای نسل نوجوان و جوان جامعه ایران هستند، شیطان درونی را همان شیطان قسم خورده ای معرفی کرد که سعی در انحراف درونی انسانها دارد و شیطان بیرونی را نیز دشمنان اسلام و مسلمانان خواند که با هدف قرار دادن نسل جوان و با انواع توطئه ها سعی در تخریب فکری و معنوی این گروه، به منظور ضربه به ایران اسلامی دارند .
معاون پژوهشی و آموزشی سازمان تبلیغات اسلامی با اشاره به اینکه رهبر معظم انقلاب از توطئه های دشمنان با عنوان "ناتوی فرهنگی" یاد کرده اند، افزود: دشمنان ایران اسلامی با انواع ترفندها در تلاش برای تسخیر جوانان و ضربه زدن به انقلاب و اهداف بلند نظام هستند .
حجت الاسلام موسوی هوایی با تأکید بر ضرورت توجه بیشتر رسانه های مختلف به حضور جدی و گسترده جوانان در صحنه های عبادی و معنوی، گفت: این انعکاس رسانه ای علاوه بر تشویق و دلگرمی جوانان مؤمن و خداجوی، در گرایش گروه اندک بی توجه به مسائل عبادی و دینی نیز بسیار مؤثر خواهد بود .
معاون پژوهشی و آموزشی سازمان تبلیغات اسلامی نقش رسانه فراگیر و تصویری تلویزیون را بسیار مؤثر خواند و گفت: علاوه ر رسانه ها، سازمانهای فرهنگی نیز در تبلیغات مناسب قشر جوان و ایجاد انگیزه در این گروه مؤثر هستند که نباید از نقش و رسالت خود غافل باشند . نمایش حضور گسترده جوانان در مراسم عبادی و معنوی مختلف علاوه بر نقش درونی، فراتر از مرزها را نیز دربرگرفته و پاسخی است برای تمامی تبلیغات منفی که به منظور انحراف و تخریب جوانان انجام می شود .
نظر شما